Справочный материал Примеры Обратите внимание! Видео Модели Пройти тесты
Арксинусом числа LaTeX formula: a\in [-1;1] называют такое число LaTeX formula: x\in \left [ -\frac{\pi }{2};\frac{\pi }{2} \right ], синус которого равен LaTeX formula: a, т. е. если LaTeX formula: \sin x=a, то LaTeX formula: \arcsin a = x.
Арккосинусом числа LaTeX formula: a\in [-1;1] называют такое число LaTeX formula: x\in [0;\pi], косинус которого равен LaTeX formula: a, т. е. если LaTeX formula: \cos x=aLaTeX formula: \arccos a=x.
Арктангенсом числа  LaTeX formula: a\in\textrm{R} называют такое число LaTeX formula: x \in \left ( -\frac{\pi}{2};\frac{\pi}{2} \right ), тангенс которого равен LaTeX formula: a, т. е. если LaTeX formula: \textrm{tg}x=a, то LaTeX formula: \textrm{arctg} a=x.
Арккотангенсом числа LaTeX formula: a\in\textrm{R} называют такое число LaTeX formula: x\in [-1;1], котангенс которого равен LaTeX formula: a, т. е. если LaTeX formula: \textrm{ctg}x=a, то LaTeX formula: \textrm{arcctg} a=x
Н а п р и м е р:
1) 
LaTeX formula: \arcsin\frac{\sqrt{3}}{2}=\frac{\pi }{3}, так как LaTeX formula: \frac{\sqrt{3}}{2}\in [-1;1] и LaTeX formula: \sin\frac{\pi }{3}=\frac{\sqrt{3}}{2};
2) LaTeX formula: \arccos 1,1 не определен, так как LaTeX formula: 1,1\notin }[-1;1].
Справедливы равенства:
LaTeX formula: \sin(\arcsin x)=x, если LaTeX formula: x\in [-1;1];   (4.35)
LaTeX formula: \cos(\arccos x)=x, если LaTeX formula: x\in [-1;1];   (4.36)
LaTeX formula: \textrm{tg}(\textrm{arctg}x)=x, если LaTeX formula: x\in\textrm{R};   (4.37)
LaTeX formula: \textrm{ctg}(\textrm{arcctg}x)=x, если LaTeX formula: x\in\textrm{R};   (4.38)
LaTeX formula: \arcsin(\sin x)=x, если LaTeX formula: x\in \left [ -\frac{\pi }{2};\frac{\pi }{2} \right ];    (4.39)
LaTeX formula: \arccos(\cos x)=x, если LaTeX formula: x\in [0;\pi];   (4.40)
LaTeX formula: \textrm{arctg}(\textrm{tg}x)=x, если LaTeX formula: x \in \left ( -\frac{\pi}{2};\frac{\pi}{2} \right );   (4.41)
LaTeX formula: \textrm{arcctg}(\textrm{ctg}x)=x, если LaTeX formula: x\in [-1;1].   (4.42)
Н а п р и м е р: 
1) по формуле 4.35 LaTeX formula: \sin(\arcsin0)=0;
2) по формуле 4.39 LaTeX formula: \arcsin(\sin(-37^{\circ}))=-37^{\circ}
Преобразования функций отрицательного аргумента
LaTeX formula: \arcsin(-\alpha)=-\arcsin\alpha(4.43)
LaTeX formula: \arccos(-\alpha)=\pi-\arccos\alpha(4.44)
LaTeX formula: \textrm{arctg}(-\alpha)=-\textrm{arctg}\alpha(4.45)
LaTeX formula: \textrm{arcctg}(-\alpha)=\pi-\textrm{arcctg}\alpha(4.46)
Н а п р и м е р:
1) по формуле 
4.43 LaTeX formula: \arcsin(-1)=-\arcsin 1=-\frac{\pi }{2}
2) по формуле 4.45 LaTeX formula: \textrm{arctg}(-1)=-\textrm{arctg}1=-\frac{\pi }{4};
3) по формуле 4.46 LaTeX formula: \textrm{arcctg}(-1)=\pi -\textrm{arcctg}1=\pi -\frac{\pi }{4}=\frac{3\pi }{4};
4) по формуле 4.44 LaTeX formula: \arccos(-\frac{\sqrt{3}}{2})=\pi-\arccos\frac{\sqrt{3}}{2}=\pi-\frac{\pi}{6}=\frac{5\pi}{6}
Пример 1. Найдите значение LaTeX formula: \textrm{tg}\left ( \arccos\left ( -\frac{2\sqrt{5}}{5} \right )-\frac{\pi }{2} \right )
Решение. Применим формулу 4.44:
LaTeX formula: A=\textrm{tg}\left (\pi-\arccos\frac{2\sqrt{5}}{5}-\frac{\pi }{2} \right )LaTeX formula: A=\textrm{tg}\left (\frac{\pi }{2}-\arccos\frac{2\sqrt{5}}{5} \right )
Введем подстановку:  LaTeX formula: \arccos\frac{2\sqrt{5}}{5}=\alpha, откуда LaTeX formula: \cos\alpha=\frac{2\sqrt{5}}{5}.
Тогда по формуле приведения: LaTeX formula: A=\textrm{tg}\left (\frac{\pi }{2}-\alpha \right )=\textrm{ctg}\alpha.
Найдем LaTeX formula: \textrm{ctg}\alpha, зная  LaTeX formula: \cos\alpha=\frac{2\sqrt{5}}{5}
Согласно формуле LaTeX formula: 1+\textrm{tg}^{2}x=\frac{1}{\cos^{2}x}, получим: 
LaTeX formula: 1+\textrm{tg}^{2}\alpha=\left ( \frac{5}{2\sqrt{5}} \right )^{2}откуда LaTeX formula: \textrm{tg}^{2}\alpha=\frac{5}{4}-1LaTeX formula: \textrm{tg}^{2}\alpha=\frac{1}{4}LaTeX formula: \textrm{tg}\alpha=\frac{1}{2}
Так как LaTeX formula: \textrm{tg}\alpha\cdot\textrm{ctg}\alpha=1, то LaTeX formula: \textrm{ctg}\alpha=2
Ответ: LaTeX formula: 2.
Пример 2. Найдите значение выражения LaTeX formula: \arccos(\cos940^{\circ}).
Решение. Учитывая основной период функции LaTeX formula: y=\cos x и область определения функции LaTeX formula: y=\arccos xпо формуле 4.40 получим: 
LaTeX formula: A=\arccos(\cos(940^{\circ}-1080^{\circ}))
LaTeX formula: A=\arccos(\cos(-140^{\circ}))
LaTeX formula: A=\arccos(\cos 140^{\circ})=140^{\circ}
Ответ: LaTeX formula: 140^{\circ}.
Применяя равенства LaTeX formula: \arcsin(\sin x)=x и LaTeX formula: \arccos(\cos x)=x, следите за тем, чтобы значение переменной LaTeX formula: x удовлетворяло требованиям: LaTeX formula: x\in \left [ -\frac{\pi }{2};\frac{\pi }{2} \right ] в первом случае и LaTeX formula: x\in [0;\pi] во втором случае.
formula